Great Millet / Sorghum (ଜୋଆର) - Krishi Vigyan Kendra, Sundargarh-I

ଜୋଆର / ଜଜୁଅର / ଜହ୍ନା / ଯଅ (Great Millet / Sorghum ) ଏକ ବଡ଼ଦାନା ପୌଷ୍ଟିକ ଶସ୍ୟ ଅଟେ । ଏହାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ Sorghum bicolor ଅଟେ । ଏହାର ଦାନା ଦେଖିବାକୁ ଧଳା ରଙ୍ଗର, ସ୍ବାଦ ମଧୁର ଓ ରୁଚକର ଅଟେ । ଏହାର ଅଟାକୁ ରୁଟି ବା ଜାଉ କରି ଖିଆଯାଏ । ଗଛକୁ ଗୋଖାଦ୍ୟ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

Contents hide

13 ସମନ୍ୱିତ ରୋଗ-ପୋକ ପରିଚାଳନା

14 ଅମଳ

15 ଆୟ

16 ବ୍ୟୟ

16.1 ମିଲେଟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ଜାଣନ୍ତୁ ।

16.1.1 ଜାଣନ୍ତୁ କିଛି କୃଷି ସୂଚନା

ଖାଦ୍ୟଗୁଣ

100 ଗ୍ରାମ ଏହି ଶସ୍ୟରେ ଥିବା ଖାଦ୍ୟଗୁଣ ହେଲା ।

କ୍ର.ସଂ.	ଖାଦ୍ୟସାରର ନାମ	ଏକକ	ଶତକଡ଼ା ପରିମାଣ
1	ପୁଷ୍ଟିସାର	ଗ୍ରାମ	10.4
2	ଶ୍ୱେତସାର	ଗ୍ରାମ	72.2
3	ସ୍ନେହସାର	ଗ୍ରାମ	1.9
4	ଖାଦ୍ୟ ଜାତୀୟ ତନ୍ତୁ	ଗ୍ରାମ	12.0
5	ଖଣିଜ ଲବଣ	ଗ୍ରାମ	1.6
6	କ୍ୟାଲସିୟମ ବା ଚୂନ	ମି.ଗ୍ରାମ	25
7	ଫସଫସରସ୍	ମି.ଗ୍ରାମ	222

ଏହା କଫ, ଶ୍ୱାସ, ସର୍ଦ୍ଦି, ଯକ୍ଷ୍ମା ଆଦି ରୋଗର ଉତ୍ତମ ପଥ୍ୟ ଅଟେ ।

ଜଳବାୟୁ

ଆମ ରାଜ୍ୟର ସବୁ ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କରେ ଏହା ଚାଷ ହୋଇପାରିବ । କଳାହାଣ୍ଡି, କୋରାପୁଟ, ଗଞ୍ଜାମ, ଫୁଲବାଣୀ, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଆଦି ପାର୍ବତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଚାଷ ବିଶେଷ ଭାବରେ କରାଯାଇଥାଏ । 15-40 ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ଉତ୍ତାପରେ ଏହା ଭଲବଢିଥାଏ । ଥଣ୍ଡାଜଳବାୟୁରେ ଏହା ଭଲ ବଢେନାହିଁ । ଏହାର ମରୁଡ଼ି ସହିବାର ଶକ୍ତି ରହଅଛି । ଏହି ଫସଲ ଅଳ୍ପପାଣିରେ ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ ।

ମୃତ୍ତିକା

ବର୍ଷାଦିନେ ନିଗିଡ଼ା ମାଟିରେ ଓ ଖରାଦିନେ ଦୋରସା ମଟାଳ ମାଟିରେ ଏହା ଭଲ ହୁଏ । ପାଣି ଜମିରହୁଥିବା ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଜମିରେ ଏହି ଚାଷ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।

ମାଟିର ଅମ୍ଳତା

6-7.5 ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ବଢିଥାଏ ।

ବିହନ କିସମ

କ୍ର.ସଂ.	କିସମର ନାମ	ଅମଳ ଅବଧି (ଦିନ)	ବିଶେଷ ଗୁଣ
କମ୍ପୋଜିଟ କିସମ
1	ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ (CSV-1 )	115	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ ପତ୍ର ଓସାରିଆ ଗଛର ଉଚ୍ଚତା (120-150 ସେ.ମି.)
2	CSV-15	110	ଗଛର ଉଚ୍ଚତା 220-230 ସେ.ମି.
3	CSV-27	116	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
4	CSV-216	110	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
5	CSV-26 R	110	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
6	CSV-29 R	120	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
ସଙ୍କର କିସମ
7	CSH-1	95-100	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ ମଞ୍ଜି ଗୁଡିକ ଧଳା
8	CSH-2	115-120	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚତା(150-200 ସେ.ମି.) ଧଳା ମଞ୍ଜି
9	CSH-9	105-115	ଗଛର ଉଚ୍ଚତା 140-150 ସେ.ମି.
10	CSH-17	105	ମରୁଡ଼ି ସହୟମୀ ଓ ପତ୍ରପୋଡ଼ା ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ
11	ASH-1	110	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
12	SPH-837	110	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
13	CSH-25	110	ମଧ୍ୟମ ଉଚ୍ଚ
14	CSH-23	105
15	CSH-27	104

ଲଗାଇବା ସମୟ

ବର୍ଷା ରୁତୁ- ଜୁନ୍ ମାସ ମଧ୍ୟରେ

ଶୀତରୁତୁ- ଅକ୍ଟୋବର ରୁ ନଭେମ୍ବର ତାରିଖ

ଗ୍ରୀଷ୍ମରୁତୁ-ଜାନୁାରୀ ରୁ ଫେବୃଆରୀ ତାରିଖ

ବିହନ ପରିମାଣ

4-5କିଗ୍ରା /ଏକରପ୍ରତି

ବିହନ ବିଶୋଧନ

କ୍ୟାପଟାନ ଗୁଣ୍ଡ / ଥିରାମ 2-3 ଗ୍ରାମ/ କି.ଗ୍ରା. ବିହନ

ଜମି ପ୍ରସ୍ତୁତି

ଜମିକୁ 3-4ଥର ଚାଷ କରି ମାଟିକୁ ଭଲଭାବରେ ଗୁଣ୍ଡ କରନ୍ତୁ । ଶେଷ ଓଡ଼ ଚାଷ ପୂର୍ବରୁ ଏକର ପ୍ରତି 2 ଟନ୍ ସଢା ଗୋବର ଖତ ବା କମ୍ପୋଷ୍ଟ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ । ଉଇ ଲାଗୁଥିଲେ ଜମିରେ ଏକର ପ୍ରତି କି.ଗ୍ରା. କ୍ଲୋରପାଇରିଫସ୍ 15 % ଗୁଣ୍ଡ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ ।

ବିହନ ବୁଣା

	ଦୂରତା ସେ.ମି.
ଧାଡିକୁ ଧାଡ଼ି	45
ଗଛକୁ ଗଛ	12-15
ଗଭୀରତା	4-5
ବର୍ଗମିଟର ପ୍ରତି ଗଛ ସଂଖ୍ୟା	14 ରୁ 18 ଟି

ଗୋଜି ଲଙ୍ଗଳରେ ସିଆର ଟାଣି ସିଆର ପଛରେ କିମ୍ବା ବିହନ ବୁଣା ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ବିହନ ବୁଣି ମାଟି ଘୋଡ଼ାଇ ଦିଅନ୍ତୁ । ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ 2 ଟି ବିହନ ପୋତି ସପ୍ତାହ ପରେ ଭଲଗଛଟି ରଖି ଅନ୍ୟଟି ଉପାଡ଼ି ଦିଅନ୍ତୁ ।

ସାର ପ୍ରୟୋଗ

ରୁତୁ	ଦୂରତା ସେ.ମି.
ବର୍ଷାରୁତୁ	24-12-12 କି.ଗ୍ରା	ଯବକ୍ଷାରଜାନ(N)-ଫସଫରସ(P)-ପଟାସ (K)
ଗ୍ରାଷ୍ମ ରୁତୁ (ଜଳସେଚନ ଫସଲ)	32-16-16 କି.ଗ୍ରା	ଯବକ୍ଷାରଜାନ(N)-ଫସଫରସ(P)-ପଟାସ (K)

ସମସ୍ତ ଫସଫରସ୍, ପଟାସ ଓ 25 %ଭାଗ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଜାତୀୟ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ । ଗଛ 3 ସପ୍ତାହ ହୋଇଗଲେ 50 % ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସାରପ୍ରୟୋଗ କରି ହାଲକା ଭାଗରେ କୋଡ଼ାଖୁସା କରି ଘାସ ଲଟା ବାଛିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ମୂଳକୁ ହୁଡ଼ା ଟେକି ଦିଅନ୍ତୁ । 6 ରୁ 7 ସପ୍ତାହ ବେଳକୁ ବଳକା 25% ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସାରକୁ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ ଓ ଖୁସାଖୁସି କରି ଗଛମୂଳକୁ ମାଟି ଟେକି ଦିଅନ୍ତୁ ।

ଅନ୍ତଃଚାଷ

ବୁଣିବାର 2-3 ସପ୍ତାହ ଓ 6-7 ସପ୍ତାହ ବେଳକୁ ଥରେ ଲେଖାଏଁ ଖୁସାଇ ଘାସ ବାଛି ଦିଅନ୍ତୁ । 5 ସେ.ମିରୁ ଅଧିକ ଗଭୀରତା ଓ ଗଛର ଖୁବ୍ ନିକଟରେ ଖୁସାଇବା ଅନୁଚିତ୍ । ମାଟି ଓଦାଥିବା ସମୟରେ ଘାସମରା ଔଷଧ ପକାଇ ଘାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇପାରେ ।

ତୃଣକର ନାମ	ପ୍ରୟୋଗ ମାତ୍ରା	ପ୍ରୟୋଗ ସମୟ
ପେଣ୍ଡିମେଥାଲିନ 30% ଇ.ସି.	1 ଲିଟର	ଲଗାଇବାର 3 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ
ଅକ୍ସିଫ୍ଲରୋଫେନ୍ 2.5 % ଇ.ସି.	800 ମି.ଲି.	ଲଗାଇବାର 3 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ
ଆଟ୍ରାଜିନ 50 % ଇ.ସି.	800 ମ.ଲି	ଲଗାଇବାର 3 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ

ଜଳସେଚନ- ବର୍ଷାଦିନେ ଏହି ଫସଲ ଜଳସେଚନ ଆବଶ୍ୟକ କରେନାହିଁ । ବଳକା ପାଣି ନିଗାଡ଼ି ଯିବାପାଇଁ ଜମି ନାଳୀ କରିବା ଦରକାର । ଫୁଲ ଉଠାଇବା ଠାରୁ ଦାନା ପାକଳ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଟିରେ ବତର ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଫସର 50-55 ସେ.ମି. ଜଳସେଚନ ଦରକାର କରିଥାଏ । ଏହି ଫସଲ 5-6 ଟି ଜଳସେଚନ ଦରକାର କରିଥାଏ ।

ସମନ୍ୱିତ ରୋଗ-ପୋକ ପରିଚାଳନା

ଏହି ଫସଲରେ କାଣ୍ଡ ମାଛି, କାଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଓ ଧବଳ ଭୃଙ୍ଗା ପୋକ ଏବଂ ନିମ୍ନମୁଖୀ ପତ୍ର ପୋଡ଼ା, ଆନ୍ଥ୍ରାକ୍ଲୋଜ ଓ କଳଙ୍କ ରୋଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥାଏ । ଏହାର ସମନ୍ୱିତ ପରିଚାଳନା ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନନ କରିବା ଉଚିତ୍ ।

ଖରାଟିଆ ଚାଷ କରନ୍ତୁ
ଜମିର ହିଡ଼କୁ କତିକରି ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ଚାଷ କରନ୍ତୁ
ଉନ୍ନତମାନର ନିରୋଳା ଓ ନିରୋଗା ବିହନ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ
ସଠିକ ଦୂରତାରେ ଗଛ ଲଗାନ୍ତୁ
କାଣ୍ଡବିନ୍ଧା ପୋକ ଦ୍ୱାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ଗଛକୁ ଉପାଡ଼ି ଦୂରସ୍ଥାନରେ ପୋତି ଦିଅନ୍ତୁ ।
ଏକର ପ୍ରତି 80 କି.ଗ୍ରା. ନିମ୍ବ ପିଡ଼ିଆ ଶେଷଓଡ଼ ଛା, ପୂର୍ବରୁ ବ୍ୟବହାର କନ୍ତୁ ।
ପ୍ରତି କି.ଗ୍ରା. ବିହନର 4 ଗ୍ରାମ ଟ୍ରାଇକୋଡର୍ମା ଭିରିଡ଼ି କଲଚର ମିଶାଇ ବିହନ ବିଶୋଧନ କରନ୍ତୁ ।
ଏକର ପ୍ରତି 30000 ଟ୍ରାଇକୋଗ୍ରାମା ଚିଲୋନିସ୍ ଅଣ୍ଡା ପରାଶ୍ରୟକୀଟ ପ୍ରତି ସପ୍ତାହରେ ଥରେ ଲଗାତର 3 ଥର ଛାଡ଼ନ୍ତୁ ।
କାଣ୍ଡମାଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପ୍ରତି ଲିଟର ପାଣିରେ 2 ମି,ଲି ୱାମ୍ବାଡ଼ା ସାଇହାଲୋଥିନ୍ କରନ୍ତୁ । 5 % ଇ.ସି. ମିଶାଇ ପତ୍ର ସିଞ୍ଚନକରନ୍ତୁ । କାଣ୍ଡବିନ୍ଧା ପୋକ ଓ ଧବଳ ଭୃଙ୍ଗ ନିୟୋନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ 4 କି.ଗ୍ରା ଫିପ୍ରୋନିଲ 4% ଜି. ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ ।
ଉପରୋକ୍ତ 3ଟି ରୋଗର ନିୟୋନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ପ୍ରତି ଲିଟର ପାଣିରେ 3 ଗ୍ରାମ ମାନକଜେବ 50 % WP କିମ୍ବା 2.5 ଗ୍ରାମ ଥାୟୋଫେନେଟ୍ ମିଥାଇଲ୍ 70 % WP ମିଶାଇ ପତ୍ର ସିଞ୍ଚନ କରନ୍ତୁ ।

ଅମଳ

10-12 କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ମଞ୍ଜି /ଏକର ପ୍ରତି

ଆୟ

30,000/ଏକର MSP(2022-23 Kharif) Rs.2990/- Qt

ବ୍ୟୟ

ପ୍ରାୟ 15,000 ରୁ 20,000/-

ମିଲେଟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ଜାଣନ୍ତୁ ।

ଜାଣନ୍ତୁ କିଛି କୃଷି ସୂଚନା

Source: KVK, Sundargarh-1 & RRTTSS, Sundargarh, Kirei