ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱର ଅଭାବ ଏବଂ ତାର ଲକ୍ଷଣ

ଫସଲରେ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ସମସ୍ୟା ଦେଖାଦେଇପାରେ । ନାଇଟ୍ରୋଜେନର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ପୁରୁଣା ପତ୍ର ହଳଦିଆ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ବୃଦ୍ଧି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ଫସଫରସ୍ ର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଗାଢ଼ ସବୁଜ କିମ୍ବା ଶୁଦ୍ଧ ପତ୍ର ଓ ମୂଳର ବିକାଶ ଖରାପ ହୋଇଥାଏ। ପୋଟାସିୟମ ଅଭାବରୁ ପତ୍ରର ଡାଳ ବାଦାମୀ ହେବା ସହ ଡାଳ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ । କ୍ୟାଲସିୟମ ର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ପତ୍ର ବିକୃତ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଫଳଗୁଡିକରେ ଫୁଲ ପଚିଯାଏ । ତେବେ ନିୟମିତ ମାଟି ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ଉପଯୁକ୍ତ ଫର୍ଟିଲାଇଜେସନ୍ ଏହି ଅଭାବକୁ ଦୂର କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରେ । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ ଏବଂ ତାର ଲକ୍ଷଣ ।

ବୋରନ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ପରାଗ ରେଣୁ ସକ୍ରିୟ ଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ କରାଏ ଏବଂ କୋଷ ବିଭାଜନରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।
• ଗଛର ଚୂନ ଗ୍ରହଣରେ ସହାୟକ ହୁଏ ଏବଂ ଗଛରେ ପଟାସ୍ ଓ ଚୂନର ଅନୁପାତକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରେ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ବୋରନ ଅଭାବରେ ଗଛର ଅଗ୍ରଭାଗ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ ନାହିଁ ଏବଂ କଢ ଶୁଖିଯାଏ ।
• ଫଲରେ ପରାଗ ସଂଗମ ହୁଏ ନାହିଁ, ଫଳରେ କମ୍ ଫଳ ଧରେ ଓ ଫଳ ମଧ୍ୟ ଛୋଟ ଅବସ୍ଥାରେ ଖସିପଡ଼େ ।
• ଗଛର ପତ୍ର ମୋଟା ହୁଏ ଏବଂ ଫଳ ଫାଟି ଯାଏ ।

ବୋରନ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• ବୋରନ ସାର ମୁଖ୍ୟତଃ ବୋରାକ୍ସ, ଗ୍ରାନ୍ୟୁବୋର, ସଲ୍ୟୁବୋର ଏବଂ ବୋରିକ ଏସିଡ୍ ରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————————————————————————-

ତମ୍ବା

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଗଛରେ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ ଏନଜାଇମ୍ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
• ଗଛରେ ଭିଟାମିନ୍ ତିଆରି କରେ ।
• ଏହାର ଉପସ୍ଥିତି ଉଦ୍ଭିଦର ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବଢାଇଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଗଛ ଅଗ ପତ୍ର ହଳଦିଆ ହୋଇ ଶୁଖିଯାଏ ଏବଂ ଗଣ୍ଠି ଛୋଟ ହୁଏ ।
• ଗଛର ବକଳ ତଳେ ଅଠା ଜମିଯାଏ ।
• ଫଳର ରଙ୍ଗ ଧୂସର ଦେଖାଯାଏ ।

ତମ୍ବା ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• ତମ୍ବା ମୁଖ୍ୟତଃ କପର ସଲଫେଟ୍ ଏବଂ ଚିଲେଟେଡ଼୍ କପରରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————————————————————————-

ମାଙ୍ଗାନିଜ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଗଛ ଦେହରେ ଯେତେ ପ୍ରକାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସଂଗଠିତ ହୁଏ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ବଢାଇବା ବା କମାଇବା ମାଙ୍ଗାନିଜ୍ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ ।
• ଗଛର ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ପତ୍ରର ଶିରାର ମଧ୍ୟଭାଗ ଅଂଶ ହଳଦିଆ ହୁଏ ।
• ଅଗପତ୍ରରେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ।

ମାଙ୍ଗାନିଜ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• ଏହା ମାଙ୍ଗାନିଜ୍ ସଲଫେଟରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————————————————————————-

କ୍ଲୋରିନ୍

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଏହା ଗଛରେ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଗଛର ପଟାସିୟମ୍, କ୍ୟାଲସିୟମ ଏବଂ ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ ଉପାଦନରେ ନେବା ଆଣିବା ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଶସ୍ୟ ଜାତୀୟ ଫସଲର ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଗଛକୁ ରୋଗ ଦାଉରୁ ରକ୍ଷା କରେ ଓ କାଣ୍ଡକୁ ମଜବୁତ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଏହାର ଅଭାବରେ ପତ୍ରଧାର ପୋଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ପତ୍ର ହଳଦିଆ ପଡ଼ିଯାଏ ।
• ଏହାର ଅଭାବରେ ପତ୍ରର ଅଗ ଝାଉଁଳିଯାଏ ଓ ପତ୍ରରେ ଛିଟା ଦାଗ ଯାଏ ଯାହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତମ୍ବାଳିଆ ରଙ୍ଗ ଧାରଣ କରି ମରିଯାଏ ।

କ୍ଲୋରିନ୍ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• କ୍ଲୋରିନ୍ ସାର ମୁଖ୍ୟତଃ  ପୋଟାସିୟମ କ୍ଲୋରାଇଡରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————

ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ପତ୍ରହରିତ ତିଆରିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଲେଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ତୈଳବୀଜ ଫସଲରେ ତୈଳ ଅଂଶ ତିଆରିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• ଶ୍ୱେତସାର ଖାଦ୍ୟ ତିଆରି ଓ ନ୍ୟୁକ୍ଲକ୍ ଏସିଡ୍ ତିଆରି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ପଡୁଥିବା ଏନଜାଇମ୍ ତିଆରି କରିବକୁ ସକ୍ରିୟ କରାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଫସଲର ପୁରୁଣା ପତ୍ର ଧାର ଓ ଶିରା ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଂଶରେ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ହରାଇବାର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ, ଅତ୍ୟଧିକ ଅଭାବରେ ପତ୍ର ଶୁଖି ମରିଯାଏ ।
• ପନିପରିବା ଫସଲରେ ଧଳା ବା ହଳଦିଆ ଶିରାର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଅଂଶରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । କଢରୁ ପାଖୁଡ଼ା ଝଡ଼ିପଡ଼େ ।

ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• ମ୍ୟାଗ୍ନେସିୟମ ସଲଫେଟ୍, ମ୍ୟାଗ୍ନେସାଇଟ୍, ଡୋଲାମାଇଟ୍ ଆଦିରୁ ଏହି ସାର ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————-

ଲୌହ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• କୋଷ ଭିତରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ତିଆରି ପାଇଁ ଏହା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ପତ୍ର ହରିତ୍ ତିଆରି ଓ ଏହାର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକ ।
• ଗଛରେ ବିଭିନ୍ନ ଏନଜାଇମ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଏହା ତ୍ୱାରାନ୍ୱିତ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଲୌହ ସାରର ଅଭାବ ହେଲେ ଗଛର ନୂଆପତ୍ରର ଶିରା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଂଶ ଧଳା ଦେଖାଯାଏ, କିନ୍ତୁ ପତ୍ରର ଧାର ଓ ଶିରା ସବୁଜ ଥାଏ ।
• ଅତ୍ୟଧିକ ଅଭାବରେ ସଂମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପତ୍ର ହଳଦିଆ ହୁଏ ।

ଲୌହ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• ଆଇରନ୍ ସଲଫେଟ୍, ଚିଲେଟେଡ୍ ଆଇରନ୍ ରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————-

ଗନ୍ଧକ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଫସଲ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଉଥିବା ଜୀବସାର (ଭିଟାମିନ୍) ର ଗଠନ ପାଇଁ ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ଏହା ପୁଷ୍ଟିସାର

ଆକାରକୁ ସଂଗଠିତ କରି ରଖିବାରେ ସହାୟକ ହୁଏ ।

• ଡ଼ାଲିଜାତୀୟ ଫସଲର ଚେରରେ ଗଣ୍ଠି ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।
• ତୈଳବୀଜ ଫସଲରେ ତୈଳ ଅଂଶ ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଗନ୍ଧକ ଅଭାବ ହେଲେ ଫସଲର ଅଗ ପତ୍ର କ୍ରମଶଃ ହଳଦିଆ ହୁଏ ।
• ଫସଲ ଅମଳ, ପୁଷ୍ଟିସାର ଓ ତେଲ ଅଂଶ କମିଯାଏ ।

ଗନ୍ଧକ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳେ ?

• ଗନ୍ଧକ ସାର ଗୋବର ଖତ, କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଖତ, ତୈଳ ଜାତୀୟ ପିଡ଼ିଆ, ଜିପସମ୍, ସିଙ୍ଗିଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍, ବେଣ୍ଟୋନାଇଟ୍ ସଲଫର ଆଦି ରୁ ମିଳିଥାଏ ।

—————————————————————————-

କ୍ୟାଲସିୟମ୍ (ଚୂନ)

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଡ଼ାଳ, ଅଗ ଓ ଚେର ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• କୋଷ ବିଭାଜନ ପାଇଁ ଏହା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ସହିତ ଉଦ୍ଭିଦ ଭିତରେ ଶ୍ୱେତସାରର ପରିବହନ କରେ ।
• ଏହା ମାଟିରେ ଅମ୍ଳତାକୁ ଠିକ୍ ରଖିଥାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଉପାଦା ଗ୍ରହଣରେ ଗଛକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଫଳର ଅଗ୍ରଭାଗ ପଚିଯାଏ ।
• ଅସମୟରେ ଫୁଲ ଓ କଢ ଝଡ଼ିବା ସହିତ କାଣ୍ଡ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ ।
• ଗଛର ମୁକୁଳ ଏବଂ ଚେରର ଅଗ୍ରଭାଗ ବିଶେଷ ଭାବରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
• ନୂଆ ଫସଲର ଉପର କଅଁଳିଆ ପତ୍ର ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ ।

କ୍ୟାଲସିୟମ୍ (ଚୂନ)କେଉଁଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?

• ଚିନିକଳ ମଇଳା, କାଗଜକଳ ମଇଳା, ଜିପସମ୍, ରକ ଫସଫେଟ୍, ସିଙ୍ଗିଲ୍ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ଆଦିରୁ ମିଳିଥାଏ ।
• ମାଟିର ଅମ୍ଳତ୍ୱ ଦୂର କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏକର ପିଛା 2 କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଚୂନ ଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ମାଟିର ଅମ୍ଳତ୍ୱ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।

————————————————————————————-

ଦସ୍ତା

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଗଛର ହରମୋନ୍ ତିଆରି କରେ ।
• ଫସଲ ଦ୍ୱାରା ଯବକ୍ଷାରଜାନ ଏବଂ ଫସଫରସ୍ ବ୍ୟବହାରରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
• ଗଛରେ ଏନଜାଇମ୍ ତିଆରି କରେ ଓ ଜୀବସାର ସୃଷ୍ଟି କରେ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଫସଲ ଉପରୁ 2ୟ 3ୟ ପତ୍ରରେ ଅଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ।
• ପତ୍ରର ଆକାର ଛୋଟ ହୁଏ ଓ ଏହା ଉପରେ ଅନେକ ଲାଲ ଦାଗ ଦେଖାଯାଏ ।
• ଗଣ୍ଠି ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପବ ଛୋଟ ହୁଏ ।
• ଧାନରେ ଖଇରା ରୋଗ ଦେଖାଯାଏ ।
• ମକା ଗଛର ପତ୍ରରେ ଧଳା ଦାଗ ଦେଖାଯାଏ ।

ଦସ୍ତାସାରକେଉଁଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?

• ଦସ୍ତା ମୁଖ୍ୟତଃ ଜିଙ୍କ୍ ସଲଫେଟ୍, ଚିଲେଟେଡ୍ ଜିଙ୍କ୍ ଏବଂ ଜିଙ୍କ ସଲଫେଟ୍ ମନୋହାଇଡ୍ରେଟ୍ ରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————-

ପୋଟାସିୟମ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ପୋଟାସିୟମ ସାର ଗଛରେ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତିକୁ ବଢାଇଥାଏ ଏବଂ ଏହା ଗଛର କାଣ୍ଡକୁ ଶକ୍ତ ଏବଂ ଟାଣୁଆ କରିଥାଏ ।
• ପତ୍ରହରିତ୍ ତିଆରିରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ ଏବଂ ଆଲୋକ ସଂଶ୍ଳଷଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ଏନଜାଇମ୍ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଏହାର ଅଭାବର ସୂଚନା ପ୍ରଥମେ ତଳ ପତ୍ରର ଧାରରେ ଦେଖାଯାଏ । ପତ୍ର ଧାର ହଳଦିଆ ପଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ପୋଡ଼ିଗଲା ପରି ଦିଶେ, ପତ୍ର ଭିତରକୁ ମୋଡ଼ି ହୋଇଯାଏ ।
• ପ୍ରଥମେ ଲକ୍ଷଣ ସବୁ ବୁଢା ପତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଏ, ଏହାର ଅଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ ଆମ୍ବ, ନଡ଼ିଆ, କଦଳୀ ଏବଂ କମଳା ଜାତୀୟ ଗଛରେ ଭଲ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ ।

ପୋଟାସିୟମ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?

• ଗୋବରଖତ, କମ୍ପୋଷ୍ଟ, ସବୁଜସାର, ଫସଲର ଅବଶେଷ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପିଡ଼ିଆ ଏବଂ ରାସାୟନିକ ସାର ଯଥା ଏମ.ଓ.ପି. ଓ ବିଭିନ୍ନ ଯୌଗିକ ସାର ଆଦିରୁ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————-

ଫସଫରସ୍

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଫସଫରସ ସାର ଗଛରେ ନୂଆ ଚେରର ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ଗଛକୁ ପ୍ରଥମରୁ ବଳୁଆ କରିଥାଏ ।
• ଏହା ଫଲ, ଫଳ ଧରିବାରେ ଏବଂ ଗଛକୁ ଫଳନ ଶକ୍ତି ଆଣିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଚେର ଗଣ୍ଠିରେ ଥିବା ଜୀବାଣୁ, ଯେଉଁମାନେ କି ମାଟି ଓ ପବନରୁ ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସଂଗ୍ରହ କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଏହାର ଅଭାବରେ ଗଛର ଚେର ଏବଂ କାଣ୍ଡର ଅଭିବୃଦ୍ଧି ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ଏବଂ ଗଛ ପତଳା ହୋଇ ମୋଡ଼ି ହୋଇଥାଏ ।
• ପ୍ରଥମେ ତଳ ପତ୍ର ଧୂଷର ଓ ବାଇଗଣୀ ରଙ୍ଗ ହୋଇ କ୍ରମଶଃ ଉପର ଭାଗକୁ ଆସିଥାଏ ।

ଫସଫରସ୍ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?

• ଗୋବରଖତ, କମ୍ପୋଷ୍ଟ, ସବୁଜସାର, ଫସଲର ଅବଶେଷ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପିଡ଼ିଆ, ହାଡ଼ାଗୁଣ୍ଡ ଏବଂ ରାସାୟନିକ ସାର ଯଥା ଡ଼ି.ଏ.ପି., ଗ୍ରୋମର ସାର ଆଦିରୁ ମିଳିଥାଏ ।
• ଅମ୍ଳ ଓ କ୍ଷାରୀୟ ମାଟି ସହିତ ବାନ୍ଧି ହୋଇ ରହିଥାଏ ଓ ଗଛକୁ ବହୁତ କମ୍ ପରିମାଣରେ ମିଳିଥାଏ ।

————————————————————————————-

ଯବକ୍ଷାରଜାନ

କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା

• ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସାର ମୁଖ୍ୟତଃ ଗଛର ବୃଦ୍ଧିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ଏବଂ ଗଛକୁ ଗାଢ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
• ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖାଦ୍ୟସାର ଉପଯୋଗକୁ ଏହା ଅନେକ ମାତ୍ରାରେ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରିଥାଏ ।
• ଏହା ଯୋଗୁଁ ଗଛରେ ଅଧିକ ଡ଼ାଳ, ପତ୍ର ଏବଂ ପିଲ ହୋଇଥାଏ ।
• ଏହା ଖାଦ୍ୟରେ ପ୍ରୋଟିନର ମାତ୍ରାକୁ ବୃଦ୍ଧିକ କରିଥାଏ ।

ଆଭାବ ଜନିତ ଲକ୍ଷଣ

• ଏହାର ଅଭାବରେ ଗଛ ରୁଗୁଡିଆ ଏବଂ ନିସ୍ତେଜ ଦେଖାଯାଏ, ପତ୍ର ଛୋଟ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ହଳଦିଆ ପଡ଼ିଯାଏ ।
• ଗଛର ପତ୍ର ଏବଂ ଫଳ ପାକଳ ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ଝଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ଅମଳ ହ୍ରାସ ପାଏ ।
• ହଳଦିଆ ପଡ଼ିବା ତଳ ପତ୍ରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କ୍ରମଶଃ ଉପରଭାଗକୁ ଆସିଥାଏ ।

ଯବକ୍ଷାରଜାନ ସାର କେଉଁଠାରୁ ମିଳିଥାଏ ?

• ଗୋବରଖତ, କମ୍ପୋଷ୍ଟ, ସବୁଜସାର, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପିଡ଼ିଆ, ଏବଂ ରାସାୟନିକ ସାର ମଧ୍ୟରେ ୟୁରିଆ ସାର ଏବଂ ଡ଼ି.ଏ.ପି. ସାର ଆଦିରୁ ମିଳିଥାଏ ।

ସୂଚନା- ଡ଼ଃ ପ୍ରଦୀପ୍ତ ମାଝୀ, ମୃତ୍ତିକା ବୈଜ୍ଞାନିକ, କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର, ଜଗତସିଂହପୁର