KVK, Sundargarh-1

ଆମେ ସାଧାରଣତଃ ଛତୁଚାଷ କହିଲେ ପାଳଛତୁ, ଧିଙ୍ଗିରୀଛତୁ ବା ବଟନଛତୁକୁ ଜାଣିଥାଉ । ତେବେ  ଆମେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଛତୁ ଚାଷ କରିପାରିବା, ତାର ନାମ ହେଉଛି  କ୍ଷୀରଛତୁ ବା ଦୁଧଛତୁ । ବ୍ୟବସାୟିର ଭିତ୍ତିରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ଛତୁ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଧଛତୁ ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଅଛି । ଏହା ଦେଖିବାକୁ ଧଳା, ମାଂସଳ, ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଓ ପୋଷଣଯୁକ୍ତ, ଏହାର ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ Calocybe indica । ଏହିଛତୁ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାଷ କରାଯାଇ ପାରିବ । ତେବେ ଏହାକୁ ଚାଷ କରିବା ନିମନ୍ତେ କଣ କଣ ସାମଗ୍ରୀ ଦରକାର ଓ ଏହାର ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ ବିଷୟରେ ଜାଣନ୍ତୁ ….

ଦୁଧଛତୁ ଚାଷର ଉପକାରୀତା

• ଏହି ଛତୁ ଦେଖିବାକୁ ଧଳା, ମାଂସଳ, ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଏବଂ ଏଥିରେ କୋଲେଷ୍ଟ୍ରୋଲର ମାତ୍ରା ଅତି ନ୍ୟୁନ ।
• ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ ସହଜ ଓ ସରଳ ।
• ଉଷ୍ମ ଓ ଆର୍ଦ୍ରତା ଥିବା ପାଣିପାଗ ଚାଷ ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ।
• କୃଷିରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁରେ ଦୁଧଛତୁ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ ।
• ଏହାର ଉତ୍ପାଦନ ପରିମାଣ ପାଳଛତୁଠାରୁ ଅଧିକ (80-100 ପ୍ରତିଶତ) ।
• ଅଧିକଦିନ (3-5 ଦିନ) ସାଇତି ରଖାଯାଇପାରିବ ।

---

ଅଧିକ ଜାଣନ୍ତୁ

• ଧିଙ୍ଗିରି ଛତୁ ଚାଷ (Oyster Mushroom)

• ଛତୁଚାଷ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା କଥା

---

ବିଶେଷ ଗୁଣ:

• ଉଚ୍ଚ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରଜାତି
• ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସେଲ୍ଫ ଲାଇଫ୍ ଏବଂ ନୋ ବ୍ରାଉନିଂ
• ଫାଇବର ର ମାତ୍ରା ଅଧିକ

ପାଣିପାଗ

• ଉତ୍ତାପ – 25 – 38 ଡିଗ୍ରୀ ସେ.ଗ୍ରେଡ଼୍
• ଆର୍ଦ୍ରତା – 85%
• ଆଲୋକ – 200 ଲକ୍ସ
• ସାନ୍ଦ୍ରତା – 6.5 – 7
• ପବନ- ଫିମ୍ପି ମାଡିବା ସମୟରେ କମ୍ ପବନ କିନ୍ତୁ କଢ଼ ଆସିବା ସମୟରେ ଉତ୍ତମ ପବନ ଆବଶ୍ୟକ

ଆବଶ୍ୟକ ଉପକରଣ

ଦୁଧଛତୁ ଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପାଦାନ ଗୁଡିକ ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ (ବ୍ୟାଗପ୍ରତି ପରିମାଣ)

• ନଡା /କୁଟା – 1.5 ରୁ 2 କି. ଗ୍ରା.
• ମଞ୍ଜି – 150 ଗ୍ରାମ
• ପଲିଥିନ – 80 x 40 ସେଣ୍ଟିମିଟର
• ଖତର ଆବରଣ 0.5 ରୁ 1 କି.ଗ୍ରା.

ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ-

• ପ୍ରଥମେ ନଡା କିମ୍ବା କୁଟାକୁ 1-1.5 ଇଞ୍ଚ ଲମ୍ବ କରି କାଟିଦେବେ ।
• ପାଣିରେ 1 ପ୍ରତିଶତ ଚୁନ ପକାଇ କଟାନଡାକୁ 5 ରୁ 6 ଘଣ୍ଟା ବତୁରାଇ ଦେବେ ।
• ଓଦା ନଡାକୁ ଛାଣି ବିଶୋଧନ କରିବେ (ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ବିଶୋଧନ କରିପାରିବେ )
• ନଡାକୁ ଯେକୌଣସି ଯାଗା (ଧାନହଣ୍ଡା /ଅଟୋକ୍ଲେଭ୍)ରେ 2 ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାମ୍ପେଇବେ (80 ଡିଗ୍ରୀ ସେଣ୍ଟିଗ୍ରେଡ)
• ଶୁଖା ନଡାକୁ 2 ଘଣ୍ଟା ଗରମପାଣି (80 ଡିଗ୍ରୀ ସେଣ୍ଟିଗ୍ରେଡ୍) ରେ ବତୁରାଇବେ ।
• ବତୁରାଇବା ପରେ ନଡାକୁ ଭଲଭାବରେ ପାଣି ନିଗାଡି ଖରାରେ ଖୁଖାଇଦେବେ ଏବଂ 2 ଘଣ୍ଡା ପରେ ଏହାକୁ ଗଦାକରି ଧଳା ପଲିଥିନ ଘୋଡାଇଦେବେ । ଯାହାଫଳରେ ନଡା ବିଶୋଧିତ ହେବା ସହିତ 65 ପ୍ରତିଶତ ଆର୍ଦ୍ରତା ମଧ୍ୟ ପରିଚାଳିତ ହେବ ।
• ପଲିଥିନର ଗୋଟିଏ ପଟକୁ ରବରବ୍ୟାଣ୍ଡ କିମ୍ବା ସୁତୁଲି ସାହାଯ୍ୟରେ ବାନ୍ଧି ବ୍ୟାଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବେ ।
• ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଫିମ୍ପି ମାରିଥିବା ଛତୁ ବିହନକୁ ନେଇ ସାଇକେଲ ସ୍ପକ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ କାଢି କାଗଜରେ ସଂଗ୍ରହ କରି ଚାରିଭାଗ କରିଦେବେ  ।
• ପଲିଥିନରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ନଡାକୁ 4-6 ଇଞ୍ଚ ବହଳରେ ଚିପି ଚିପି ଭର୍ତ୍ତି କରିବେ । କରରେ ଏକ ଭାଗ ମଞ୍ଜିକୁ ସିଞ୍ଚନ କରିବେ ।  ତାଉପରେ ପୁଣି 4 ଇଞ୍ଚ ବହଳର ନଡାକୁ ଚିପି ଚିପି ଦେବେ ।
• ଚତୁର୍ଥ ସ୍ତରରେ ସବୁଆଡେ ମଞ୍ଜିକୁ ସିଞ୍ଚନ କରି 2 ଇଞ୍ଚ ବହଳର ନଡାକୁ ଘଡାଇ ସୁତୁଲି କିମ୍ବା ରବର ବ୍ୟାଣ୍ଡ ଦ୍ୱାରା ମୁହଁଟିକୁ ବାନ୍ଧି ଦେବେ ।
• ବ୍ୟାଗ ଗୁଡିକରେ 10-12 ଟି କଣାକରି ଏକ ଅନ୍ଧାରୁଆ ଘରେ ରଖିବେ (200 ଲକ୍ସ ର ଆଲୋକ) ଯେପରି ମୂଷା ଓ ପିମ୍ପୁଡି ମାନଙ୍କର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ରହିବ ନାହିଁ ।
• 20-21 ଦିନରେ ବ୍ୟାଗରେ ଛତୁ ଫିମ୍ପିମାଡ଼ି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧଳା ଦେଖାଯାଉଥିବ ।

କେସିଙ୍ଗ-

ବ୍ୟାଗର ଉପରସ୍ତରରେ ଏକ ଆବରଣ ଦିଆଯାଏ । ଯାହାଦ୍ୱାରା ଦୁଧଛତୁର କଡି ବାହାରକୁ ଆସେ ।

• (ମାଟି 50 % + କମ୍ପୋଷ୍ଟ 50 % ) ନେଇ ଗୁଣ୍ଡ କରିବେ । ଏହାକୁ ଖରାରେ ଭଲଭାବେ ଶୁଖାଇ ଦେବ ବା ଚୂନଦେଇ ସାନ୍ଦ୍ରତା 7.8 ରୁ 7.9 ପରିଚାଳନା କରିବେ । କିମ୍ବା 7 ଦିନ
• ଆଗରୁ 4 ପ୍ରତିଶତ ଫରମାଲଡିହାଇଡ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରି କେସଂ ମାଟିକୁ ବିଶୋଧନ କହିଦେଇଥିବେ ।
• ତାପରେ ବ୍ୟାଗ ଉପରେ ସମାନ ଭାଗରେ ଖତର ଆବରଣ ଦେବେ ଏବଂ ପାଣି ସିଞ୍ଚନ କରିବେ ଯେପରି ସର୍ବଦା ଏହାର ଆର୍ଦ୍ରତା 55-65 ପ୍ରତିଶତ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• 7 ରୁ 10 ଦିନ ପରେ ମାଟିଦେଇ ରେଣୁ ଗୁଡିକ ଆସିବ ଏବଂ ଧିରେ ଧିରେ ଏହାର କଢ ବଡ଼ ହେବାକୁ ଲାଗିବ ।
• 7-10 ସେଣ୍ଟିମିଟର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ / 12 ସେଣ୍ଟିମିଟର ଲମ୍ବା ହେଲେ ଫଳକୁ ମୋଡିକରି ତୋଳିଦେବେ ।
• ଦିନକୁ ଦୁଇଥର ପାଣି ସିଞ୍ଚନ କରିବେ । 45 ଦିନ ଭିତରେ 80-100 ପ୍ରତିଶତ ଛତୁ ଅମଳକରାଯାଇପାରିବ ।

ଅସୁବିଧା

• ପାଣିପାଗ- ଦୁଧଛତୁ ତାମମାତ୍ରା ଏବଂ ଆଦ୍ରତା ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ।
• ଋତୁ ଭିତ୍ତିକ- ଏହା କେବଳ ବର୍ଷାଦିନେ ଓ ଆବଶ୍ୟକ ଉତ୍ତାପଥିବା ତାପମାତ୍ରାରେ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ ।

ଅବଧି-

ଏହି ଚାଷର ଅବଧି ଅଧିକ (45 ଦିନ)

• ବଜାର ଚାହିଦା- ବର୍ତ୍ତମାନ ଅଳ୍ପ ସ୍ଥାନରେ ଚାଷ କରାଯାଉଥିବାରୁ ବଜାର ଚାହିଦା ଆକଳନ କରାଯାଇପାରି ନାହିଁ ।

 

ସୂଚନା – କୃଷି ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼-1

ଅଧିକ ଜାଣିବା ନିମନ୍ତେ ଭିଡ଼ିଓ ଦେଖନ୍ତୁ ।